Bo'lim: A harfi

ATARAKSIYA (Yunoncha ataraxia — xotirjamlik) — yunon etikasida ruhiy osoyishtalik, xotirjamlikni bildiruvchi tushuncha. Demokrit ta’limotida Ataraksiya hayot tashvishlaridan, o’lim, qo’rquv va har qanday ruhiy hayajondan xoli bo’lgan, kishida ehtiroslar ustidan … Read More

ATAPASKLAR (atabasklar, o’zlarini dene deb ataydilar) — AQSh va Kanada rezervatsiyalarida yashovchi indeys xalqlari (navaxlar, apachilar, chipevaylar, kuchinlar va boshqalar) guruhi. Umumiy soni 220 ming kishi (1992), shundan 210 ming … Read More

ATANOQ — urchuqning bir turi. Ilgari ayrim o’zbek qabilalari Atanoqda jun, paxta ip yigirganlar. Hozir ham qorluq (Surxondaryo) o’zbeklarida uchrab turadi.

ATAMAN (qadimgi turkcha deb taxmin qilinadi) — qurollangan kazaklar otryadining boshlig’i. Xalq qo’zg’oloni boshliqlari ham Ataman deb atalgan (S. Razin va boshqalar). Atamanlar kazaklar tarixida katta o’rin tutgan. Dastlab Ataman … Read More

ATALMISH QAVCHIN (14-asr o’rtasi -15-asr boshlari) — Amir Temur saroyidagi yirik davlat va siyosat arbobi, uning yaqinlaridan biri. Atalmish qavchinga muhim siyosiy va harbiy vazifalar topshirilgan. Xususan, 1383 yil Amir … Read More

ATALA — bug’doy, arpa yoki jo’xori unidan tayyorlanadigan taom. Atala parhez, shifobaxsh hisoblanadi. Kasal, holdan toygan, yangi ko’zi yorigan ayollarga Atala ichiriladi. Uni tayyorlash uchun qo’y yog’ini qozonda qizdirib, bug’doy … Read More

ATAKSIYA (Yunoncha ataxia — harakat tartibsizligi) — harakat koordinatsiyasining buzilishi. Harakat vaqtida muvozanatning o’zgarishi, tartibsizlanishi. Bemor xuddi mayet odamga o’xshab gandiraklab zo’rg’a yuradi. Ataksiyada faqat oyoq emas, qo’llar harakati ham … Read More

ATAKSIT — temir meteorit turi. Tarkibida 13% dan ortiq nikel hamda kamasit va tenit kabi minerallarning donador qotishmalari bo’ladi.

ATAKAMIT (Atakama cho’li nomidan) — mineral. Kimyoviy formulasi Si2(on)3S1. Atakamit prizmatik kristall, buyraksimon va tolasimon massa holida uchraydi. Qattiqligi 3-3,5; Sof og’irligi 3,8. Atakamit mis konlarining oksidlanish zonasida hosil bo’ladi. … Read More

ATAKAMA BOTIG’I – Tinch okeanning Sharqiy qismidagi chuqur suv osti botig’i. Janubiy Amerika materigining tik yon bag’ri bo’ylab joylashgan.