Bo'lim: A harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Arqish (turkcha)-VI-XIV asrlarda turkiy xalqlarda uzoq yurtlarga savdo-sotiq ishlari bilan qatnovchi tojiklar, ot-ulovlar, aravalar va ularni boshqaruvchi mutasaddi shaxslar guruhi, ya’ni karvon ma’nosini anglatuvchi istiloh. Arqish Kultegin bitiktoshida, Yusuf Xos … Read More

Arshin (turkcha)-qadimgi uzunlik o’lchov birligi; o’lchami 65,2-112 santimet. O’rtacha qiymati ko’p manbalarda 71,12 santimetr deb olingan. Rabg’uziy 1310 yili turkiy tilda yozgan “Qissasi Rabg’uziy” asarida keltirgan. Turkistonda uzunligi taxminan 1 … Read More

Arshi a’lo (arabcha arsh-taxt, a’lo-buyuk)-buyuk taxt. Islom aqidasiga ko’ra, Arsh yer, osmonlar, yulduzlar va Kursiy (sakkizinchi osmon)dan katta hajmdagi mavjudot.

Arxont (yunoncha archon-boshliq, hukmdor)-1) Yunonistondagi oliy mansabdor shaxs. Rivoyatlarga ko’ra, arxontlik lavozimi umrbod hisoblangan, keyinroq 10 yilga, miloddan avvalgi 683 yildan boshlab esa bir yilga keltirilgan. Arxont 9 kishidan iborat … Read More

Arximandrit (yunoncha archimandrites, archi-bosh va mandra-qo’ton)-pravoslav cherkovida oliy monaxlik lavozimlaridan biri. Arximandrit lavozimi sharqiy Cherkovda V asrda paydo bo’lgan, yeparxiya monastirlarini nazorat qilish uchun igumenlar orasidan arxiyerey tomonidan saylab olingan … Read More

Arxiyepiskop (arxi… va yepiskop)-ruhoniylik unvoni, xristian cherkovidagi oliy darajalardan biri. Hamma yepiskoplar teng va bir xil hokimiyatga ega deb hisoblansa-da, apostol qoidalari asosida ayrim yepiskoplarga boshqalarning ustidan nazorat qilish huquri, … Read More

Arxivshunoslik-hujjatlarni tartibga keltirish va saqlash metodlarini ishlab chiqish, arxiv ishi tarixi va uni tashkil etishni o’rganish bilan shug’ullanuvchi soha.

Arxiv (lotincha archivum, yunoncha archeion-xizmat joyi so’zidan)-1) hujjatlar saqlanadigan muassasa yoki uning bir qismi; 3) idora, muassasa va alohida shaxslarning faoliyati natijasida yuzaga kelgan hujjatlar majmui (masalan, O’zR MDA, Turkiston … Read More

Arxeologiya ekspeditsiyalari-moddiy madaniyat yodgorliklarini dala-tadqiqot yo’li bilan o’rganish uchun tashkil qilinadigan ekspeditsiyalar. Ularni ilmiy tekshirish institutlari, oliy o’quv yurtlari, muzeylar va o’lkashunoslik to’garaklari tahkil etadi. Ko’pincha kompleks ravishda tuzilib, tarkibiga … Read More

Arxeologiyaning ish uslubi-moddiy madaniyat yodgorliklari mavjud joyning tabiiy geografik tuzilishiga va ulardagi tarixiy-maishiy holatga qarab tadqiqot ishlarini belgilash: 1) arxeologik axtarish (rekognostsirovka)dan iborat bo’lib, unda ma’lum joyda qaysi turdagi yodgorliklar: … Read More