Bo'lim: M harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Mo’g’uli (mo’g’ulcha)-masofa o’lchovi. O’rta asrlarda turk va mo’g’ul qavmlari o’rtasida keng qo’llanilgan o’lchov birligi hisoblangan farsax-yog’ochga (6-7 kilometr) teng bo’lishi mumkin. Chunki manbalarda u ba’zan sangi Mo’g’uli deb ham qayd … Read More

Mo’min (arabcha-e’tiqod qiluvchi, dinga ishonuvchi)-ilk islom davrida Madina jamosi a’zosi. Shar’iy amallarni to’kis bajaruvchi shaxs esa muslim deb atalgan. Mo’min va muslim lug’aviy jihatdan bir-biridan tafovut qilingan. Keyinchalik ular bir … Read More

Mo’ljar (mo’g’ulcha bo’ljar-uchrashuv joyi va vaqti)-1) harbiy qismlarning kelishuviga binoan uchrashuv joyi, manzili va vaqti; 2) jangovar harakatlar vaqtida askarlar tomonidan qaziladigan chuqur, okop. Merganlar Mo’ljar ichiga joylashib dushmanni kamondan … Read More

Mo’la (turkcha)-qadimgi va o’rta asr shahar, qal’a, ko’shk hamda qo’rg’onlari devorlariga qurilgan tayanch inshoot. Mo’lalar, asosan, devorlarni mustahkamlash uchun bino qilinib, ulardan mudofaa maqsadida ham foydalanilgan.

Mer (fransuzcha maire, angliycha mayor, lotincha major-katta, to’ng’ich so’zidan)-Angliya, Fransiya, AQSh kabi mamlakatlarda o’z-o’zini idora qiluvchi mahalliy boshqarmada mansabdor kishi; munitsipalitet boshqarmasining boshlig’i. Mer munitsipalitet muassalarida ijro etuvchigina bo’lmay, balki … Read More

Muhtasib (arabcha-hisob-kitob, nazorat qiluvchi)-o’rta asr musulmon davlatlarida islom marosimlari, urf-odatlari va shariat qonunlarining bajarilishi, odamlarning jamoat joylarida yurish-turishi ustidan nazorat qiluvchi amaldor. Shariat tizimiga xos mansabdor shaxslar toifasiga kirgan. O’rta … Read More

Muhrona (forscha)-Buxoro amirligida XIX asr-XX asr boshlarida mavjud bo’lgan soliq turi. Odatda, u qozilar, muftiylar, raislar va boshqa amaldorlar muhr qo’yishgani uchun olingan.

Muhrkanlik (arabcha, forscha)-muhr yasash kasbi. Muhrkanlik qadimdan O’rta Osiyoda keng tarqalgan. Amir Temur saroyida, Buxoro, Qo’qon va Xiva xonlari saroylarida va boshqa joylarda Muhrkanlik ustaxonalari bo’lgan. Muhrkanlar xonlikdagi turli idora … Read More

Muhrdor (arabcha, forscha)-podshoh, xon va sultonlar saroyidagi yirik mansabdor. Uning zimmasiga muhrni saqlash va yorliqlarga muhr bosish vazifasi yuklatilgan.

Muhaqqaq (arabcha)-xattotlik uslubi, arab yozuvidagi mumtoz olti xat uslubidan biri. Kufiy xati asosida Ibn Mukda’ ixtiro qilgan deyiladi. Harflarning 1-2-qismlari doirasimon, 4-5-qismlari to’g’ri chiziqlardan iborat. Muhaqqaqda “alif”, “lom”, “dol” va … Read More