Bo'lim: Ye harfi

YER HUQUQI — huquqning yer munosabatlarini tartibga soluvchi sohasi. Yer munosabatlari yerdan foydalanish, ayrim turdagi yerlarning huquqiy tartibi, yer tuzish va hokazolarni o’z ichiga oladi. Fuqarolik huquqi normalari Yer huquqining … Read More

YER HAYDASH, shudgor qilish, shudgorlash — yerni ishlashning asosiy usuli; yerni ekishga tayyorlash maqsadida ag’dargichli pluglar bilan tuproqning suv, oziq, havo hamda issiqlik rejimlarini yaxshilash. Tuproq mexanik, fizik-kimyoviy, meteorologik va … Read More

YER QUTBLARINING HARAKATI -Yer geografik qutblarining yer sathida siljishi. Geografik kengliklarni bir qancha punktlarda ko’p yillardan beri kuzatish natijasida ularning o’rtacha qiymatidan 0″, 3 gacha o’zgarishi sezilgan. Biror punktning kengligi … Read More

YER QAZISH MASHINALARI – tuproq va tog’jinslarini qazish, kesish, o’pirish, maydalash va ma’lum masofaga to’kish uchun mo’ljallangan mashinalar. Quruqlikda va suv ostida ishlaydigan hamda gidravlik (suv otib ishlaydigan) turlari bor. … Read More

YER QAZIRLAR, yer sichqonlar (Soricidae) — hasharotxo’rlar (sut emizuvchilar) turkumining oilasi. Osiyo, Yevropa, Afrika va Amerika qit’alarida keng tarqalgan, 21 tacha urug’i bor. O’zbekistonda mitti oqtish (Suncus etruscus), kichik oqtish … Read More

YER YADROSI — yerning Markaziy eng chuqur geosferasi. Yer yadrosining yuqori chegarasi 2900 kilometr chuqurliqda, radiusi qariyb 3500 kilometr. Yerning markazida temperatura 5000°, zichlik qariyb 12,5 ming t/m3, bosim 361 … Read More

YER EGALIGI — muayyan huquqiy asoslar (mulkka, yerni tasarruf etish va meros qolgan yerdan umrbod foydalanishga va ijaraga oid huquqlar)ga muvofiq yerga egalik qilish; xo’jalik oborotiga va bozor iqtisodiy mexanizmi … Read More

YER FONDI — mamlakatning jami yer resurslari maydoni. Yer fondi yerlardan foydalanishning belgilangan asosiy maqsadga ko’ra quyidagi toifalarga bo’linadi: 1) qishloq xo’jaligiga mo’ljallangan yerlar — sug’oriladigan va sug’orilmaydigan (lalmikor) yerlar, … Read More

YERGA YAQIN HAVO QATLAMI – 1) yer sirtidan to 50-100 metrgacha qalinlikdagi havo qatlami. Bu qatlamda balandlik oshgan sari turbulent (tartibsiz) almashish koeffisienti ham orta boradi, natijada meteorologik elementlarning vertikal … Read More

YERGA ULASH (zazemlenie) –elektr apparatlar, mashinalar, jixrzlar, yashin qaytargichlar va boshqalarni yer bilan tutashtirish. Yerga ulagichlar vositasida amalga oshiriladi. Yerga ulagich yerga ko’miladigan metall (po’lat, mis) elektrod va qurilmalarning yerga … Read More