TAMARA

TAMARA (Tamar) (12-asrning taxminan 60-yillari o’rtasi — 1207) — Gruziya podshosi (1184-1207). Uning davrida Gruziya katta harbiy-siyosiy muvaffaqiyatlarga erishgan. Gruziya qo’shinlari Shamxor yaqinida Ozarbayjon Otabegi Abubakr va uning ittifokchilari ustidan (1194), Basiani yaqinida — Rum sultoni Rukniddin ustidan g’alaba qilib (1202), Karsni (1204) egallaganlar va deyarli butun Zakavkazeni Tamara o’z hokimiyatiga bo’ysundirgan. Vizantiyadan tortib olingan yerlarda Trapezund imperiyasi tuzilgan, u uzoq vakt Gruziyaning ta’sir doirasida bo’lgan. Erzink sultoni, Arzirum amiri, Xilat sultoni, shuningdek, shimol Kavkaz tog’laridagi hukmdorlar Gruziyaning vassali bo’lishgan. Yirik mulkdorlar qonun chiqaruvchi hokimiyatni jamiyatning oliy tabaka vakillaridan tuzilgan majlisga berilishini, Tamaraga esa faqat ijroiya hrkimiyati huquqini qoldirishni talab etishgan. Muzokaralar natijasida Tamara davlat masalalarini yolgiz hal etish huquqidan mahrum bo’lib, uni Oliy davlat kengashi a’zolari («darbozi») bilan birga hal etadigan bo’lgan. Tamara davrida mamlakatda yo’llar, ko’priklar, karvon saroylar, qal’alar, cherkovlar, monastirlar qurilgan. Tamara ilm-fanga homiylik qilgan. Sh. Rustavelining «yo’lbars terisini yopingan Paxlavon» dostoni Tamaraga bag’ishlangan.