Madaniyat

O’zbekiston madaniyati. Mualliflar: Usmon Qoraboyev, G’ayrat Soatov

Madaniyat tushunchasi

Moddiy va ma’naviy madaniyat

Madaniyatning vazifalari

Madaniyat va madaniy meros

Madaniyat va sivilizatsiya

Paleolit davri madaniyati

Neolit davri madaniyati

Bronza davri madaniyati

Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi madaniyati haqida

Qadimgi xorazmliklarning madaniyati, san’ati va diniy qarashlari

Qadimgi Baqtriya madaniyati va san’ati

Qadimgi so’g’diyonaliklarning madaniyati, san’ati va diniy qarashlari

Avesto – ajdodlarimizning qadimgi bebaho yozma yodgorligi

Kushonlar davri madaniyati

Eftalitlar davri madaniyati

Turk xoqonligi davri madaniyati, san’ati va diniy qarashlari

Sharq va G’arb Uyg’onish davlari madaniyatlari va ularning xususiyatlari

Ilm-fan taraqqiyoti

Islom ta’limoti va hadisshunoslik ilminiy rivoji

Tilshunoslik va axloqshunoslik

Me’morchilik va musiqa san’ati

Amir Temur davri madaniyati va uning asosiy xususiyatlari

Ilm-fan ravnaqi

Me’morchilik san’ati

Miniatyura va musiqa san’ati

Adabiy-badiiy jarayon

Ijtimoiy-madaniy hayot va uning asosiy xususiyatlari

Falsafiy tafakkur va tarix fanlari rivoji

Adabiy-badiiy jarayon

Me’morlik va musiqa madaniyati

Markaziy Osiyo hududidagi uch xonlik va madaniy hayot

Rossiya imperiyasi istilosi va uning milliy madaniyatga ta’siri

Turkiston o’lkasida ta’lim tizimi va uning o’ziga xos jihatlari

Ilmiy jamiyatlar va ularning milliy madaniyatga ko’rsatgan ta’siri

Me’morlik va musiqa san’ati

Sho’rolar davri madaniyati

Mustaqillik va madaniy islohotlar

Madaniyat sohasida milliy g’oya ifodasi

O’zbek xalqi an’anaviy madaniyati

Mustaqil O’zbekiston badiiy madaniyati

O’zbekiston – ko’p millatli va diniy madaniyat diyori

Madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyati

O’zbekistonda fan taraqqiyoti

Kirish

Respublikamizda amalga oshirilayotgan islohotlarning bosh yo’nalishlardan biri kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirishga qaratilgan. Ta’lim tizimi o’quv rejalarida bo’lajak mutaxassislar dunyoqarashini shakllantirishning tarkibiy qismi sifatida talabalarni milliy va umumbashariy madaniyat yutuqlari bilan tanishtirish ko’zda tutilgan. Zero, insoniyatning kelajagi uning madaniyatlilik darajasiga bog’liq bo’lmoqd. Chunki insoniyatning keyingi hayotini qurolli to’qnashuvlar, tajovuz va zo’ravonliklar emas, balki har bir shaxsning madaniyatlilik saviyasi belgilab beradi. BMTning XXI asrni insonparvarlik asri, jamiyatni insoniylashtirish, ya’ni madaniylashtirish asri deb e’lon qilishi ham bejiz emas. Shu sababli keyingi paytlarda jahon miqyosida, ayniqsa, Respublikamizda milliy madaniyat masalalariga alohida e’tibor berilmoqda.

Madaniyat ajdodlar tafakkuri, bilimlari, ijodi va atrof-muhitga bo’lgan munosabatining mahsuli bo’lib, minglab yillar davomida yaratilgan tajribalarni o’ziga singdirib, takomillashib borgan. Madaniyat rivojlanishi bilan millat va uning ma’naviy qiyofasi ham shakllangan.

Yutimizning har bir fuqarosi, eng avvalo, Vatanimiz, xalqimiz, millatimiz ma’naviy merosidan yaxshi xabardor bo’lishi shart. Chunki ajdodlar tomonidan yaratilgan madaniy boyliklarni bilmagan kishi Vatan taraqqiyotiga o’z hissasini qo’shaolmaydi. Yurtboshimiz ta’kidlaganlaridek, “O’z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millatning yosh avlodi uchun juda muhim. Chunki milliy madaniyat tarixini bilmasdan, o’rganmasdan turib, o’zlikni anglash va milliy iftixor tuyg’usini shakllantirish, millatni haqiqiy vakili bo’lishi mumkin emas”.

Millatning kelajagi bo’lmish yoshlar, eng avvalo, madaniyat, uning tarkibiy qismlari, ma’naviy meros, sivilizatsiya, ajdodlar tajribasi (ibtidoiy davrdan hozirgacha qo’lga kiritilgan yutuqlar)ini bilishi va ulardan ijodiy foydalanishi talab qilinadi.

Ikkinchidan, yoshlar umumbashariy madaniyatdan ham xabardor bo’lishi zarur. Chunki boshqa xalqlar madaniyati, uning yaratilish jarayoni, madaniyatlarning o’zaaro bog’liqligi va bir-biriga ta’sir etishi jarayonidan xabardor bo’lgan kishigina o’z ajdodlarining ma’naviy boyliklarining qadriga yetadi, ularni asrab-avaylab, keyingi avlodlariga yetkazishga o’z hissasini qo’sha oladi. Xullas, Prezidentimiz I.A.Karimov aytganlaridek, “jahon fani va madaniyatining eng yaxshi yutuqlarini o’ziga singdirib oladigan yangi avlodni kamol toptirish” o’ta muhim vazifadir. Zero, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni o’zida uyg’unlashtirgan yosh avlodgina millatning haqiqiy kelajagi bo’la oladi. Madaniyat ilmining “kalit” tushunchalari haqida tasavvurga ega bo’lmasdan turib, madaniyatimiz tarixini anglab bo’lmaydi.