Muallif: Admin

ALKOGOLIZM — tibbiyot nuqtai nazaridan spirtli ichimliklarni mudom ichaverish oqibatida ro’y beradigan surunkali kasallik; ashaddiy ichkilikbozlik. Keng ma’noda — spirtli ichimliklarni me’yoridan ortiq ichishning kishilar sog’lig’i va mehnat qobiliyatiga, ma’naviy … Read More

ALKOGOL PSIXOZLARI, metalkogol psixozlar — alkogolizma» ro’y beradigan ekzogen-organik ruhiy kasalliklar majmui. Alokol psixozlari surunkali alkogolizmning o’rta va so’nggi bosqichlarida etil spirtining organizmda parchalanishi vaqtida hosil bo’ladigan zaharli moddalar ta’sirida … Read More

ALKINLAR — molekulasida uchlamchi bog’bo’lgan atsetilen qatori to’yinmagan uglevodorodlari. Ularning birinchi vakili atsetilen SN=SN dir. Atsetilendagi vodorod alkil radikallar bilan almashtirilsa, molekulasida uchlamchi bog’ bo’lgan gomologik qator hosil bo’ladi. Uning … Read More

ALKIMYO — 1) kimyo fanining Arabcha nomi; 2) hozirgi kimyoning ibtidosi. Alkimyoning rivojlanishida uch davr farq qilinadi: 1-davr — 2-6-asrlar, ikkinchi davr— 12— 14-asrlar va uchinchi davr— 15— 17-asrlar. Bu … Read More

ALKILLOVCHI MODDALAR – yog’ qatori uglevodorodlarining bir valentli radikallarini organik birikmalar molekulalariga kiritish xususiyatiga ega bo’lgan moddalar. Alkillovchi moddalar dori vositalari olishda qo’llaniladi. Ular tsitostatik ta’sir etuvchi moddalar bo’lib, o’smalarni … Read More

ALKILLASH — organik moddalarga bir valentli alkil guruhlarini kiritish. Alkillash reaktsiyasiga komponentlarning kontsentrasiyasi va o’zaro nisbati, katalizatorlar hamda temperatura va boshqa omillar ta’sir qiladi. Texnikada Alkillash yo’li bilan yuqori oktanli … Read More

ALKILLAR — to’yingan alifatik uglevodorodlarning bir valentli radikallari. Ko’pincha R — harfi bilan belgilanadi, ba’zan Alk deb ko’rsatiladi. Alkillar radikallari birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi bo’ladi. Birlamchisiga metil SN3—, ikkilamchisiga izopropil … Read More

ALKID SMOLALAR, poliefir smolalar — kup atomli spirtlarning ko’p asosli kislotalar bilan polikondensatlanishidan hosil bo’ladigan polimerlar. Alkid smolalar jumlasiga gliftal smolalar (ftal angidrid bilan gliserin asosida olinadi) va pentaftal smolalar … Read More

ALKENLAR — tarkibida qo’shbog’ bo’lgan to’yinmagan uglevodorodlar. Alkenning juda ko’p molekulalari o’zaro birikib (polimerlanish reaktsiyalariga kirishib), yuqori molekulali birikmalar hosil qiladi. Ko’pgina muhim polimerlar (polietilen, polipropilen, polistirol, poliizopren) shu yo’l … Read More

ALKALOIDLAR — o’simliklarda, kamdan-kam hollarda hayvonot organizmida uchraydigan va asos xossasiga ega bo’lgan azotli organik birikmalar. Shular jumlasidan morfinni birinchi marta (1806) nemis aptekari Sertyurner ko’knori shirasi (afyun)dan ajratib oddi. … Read More