Bo'lim: N harfi

Niamey — Niger poytaxti. Mamlakatning muhim siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazi. Niamey departamentining ma’muriy markazi. Niger daryosi sohilida, 163 metr balandlikda joylashgan. Iqlimi subekvatorial iqlim, o’rtacha yillik temperatura 25°. Yiliga … Read More

Nival mintaqa, mangu qorlar mintaqasi — tog’lardagi eng yuqori tabiiy balandlik mintaqasi; odatda, qor chizig’idan yuqorida joylashgan bo’ladi. Qutbiy va undan quyiroqdagi o’lkalarda dengiz sathiga qadar yoyilgan. Qor bo’ronlari va … Read More

Niagara sharsharasi – shimoliy Amerikadagi sharshara, yeri va ontario ko’llarini birlashtirib turuvchi Niagara daryosida. Bundan 8-9 ming yil oddin dolomitli ohaktosh va gilli slaneslardan tuzilgan jarlikda hosil bo’lgan. Niagara sharsharasi … Read More

Nefron (Yunoncha nephros — buyrak) — buyrak qilnaychalari; umurtqali hayvonlar va odam buyragining asosiy strukturaviy-funktsional bo’lagi (elementi). Buyrak koptokchasi va undan tarmoqlanib chiquvchi buyrak kanalchalaridan tuzilgan. Nefronlar siydik hosil bo’lish … Read More

Nernst (Nernst) Valter German (1864.25.6, Brizen, Polsha — 1941.18.11, Obersibelle, Germaniya) — nemis fizigi va fizik-kimyogari. Gyottingen (1891) va Berlin (1905) universitetlari professor, Berlin universiteti qoshidagi fizika instituti direktori (1924— … Read More

Nereidalar (Nereidae) – ko’p qilli halqali chuvalchanglar sinfining oilasi. 450 ga yaqin turi ma’lum. Uzunligi 90 santimetrgacha. Barcha dengizlarda, ayniqsa, tropik suvlarda keng tarqalgan. Sohil yaqinida loyli joylarda yashaydi. Ayrim … Read More

Nerv tolalari — nerv hujayralarining o’siqchalari. Markaziy nerv sistemasidan a’zo va to’qimalarga hamda a’zo va to’qimalardan ularni innervatsiya qiladigan markazga impuls o’tkazadi. Nerv tolalari nervlar tarkibiga kirib, sezuvchan va harakatlanuvchan … Read More

Nerv oxirlari, terminallar — nerv hujayralarining o’siqchalari (aksonlar) oxiridagi tuzilma; o’siqchalarning to’qimalar, muskullar, bezlar, qon tomir devorlari yoki boshqa bir neyronga kelib tutashish — sinaptik kontakt hosil qilish joyi; ta’sirotni … Read More

Nerv markazi — nerv hujayralari (neyronlar) majmui. Odam, umurtqali xayvonlar va ayrim umurtkasizlar organizmining biror funktsiyasini boshqarish, refleks hosil bo’lishida qatnashadi. Oddiy Nerv markazi gangliy hosil qiluvchi bir necha neyrondan … Read More

Nepomnin Vladimir Yakovlevich (1906.9.1, Dnepropetrovsk — 1978, Toshkent) — tarixchi olim. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi (1970), tarix fanlari Doktori (1962), professor (1963). O’rta Osiyo universiteti huquqshunoslik fakultetida (1934— 36), … Read More