Bo'lim: X harfi

Xeyze (Heyse) Paul (1830.15.3, Berlin — 1914.2.4, Myunxen) — nemis shoiri, yozuvchi va novellachisi. Berlin, Bonn (1847-51), Shveytsariya va Italiya (1852-53) universitetlarida ta’lim olgan. Myunxen yozuvchilar to’garagi rahbarlaridan biri; «san’at … Read More

Xafaband (forscha — xafa va band — to’sish), gulband — zargarlik buyumi; ayollarning bo’yin taqinchog’i. Bo’yinni o’rab turadigan tasma hamda marjon va turli shakldagi noziklardan terib yaratiladigan to’rsimon shokilali tuzilishga … Read More

Xarsangtosh — ko’pincha ohaktosh, dolomit, qumtosh, ba’zan fanit kabi tog’jinslarining ajratib olinadigan noto’g’ri shaklli (ko’ndalangiga 15— 50 santimetr) bo’laklari. Xarsangtosh tayyorlash uchun qisilishga mustahkamlik chegarasi 100 Mn/m2 (1000 kGs/sm2)gacha bo’lgan … Read More

Xarratov Matyoqub Qurbon Xarrot (duradgor) o’g’li (1867, Xiva — 1939, Urganch) — xalq sozandasi (tanbur, dutor, g’ijjak), maqomchi, xattot. Xudoybergan muhrkan, Niyozjon Xo’ja va Komil Xorazmiylarning shogirdi va izdoshi. Komil … Read More

Xaritagrafik tur – xaritalar da meridian va paralyaellarning o’zaro kesishishidan hosil bo’lgan to’r. Chiziqlar xarita masshtabi va belgilanishiga ko’ra turli intervaldagi gradus, minutlardan o’tkaziladi. O’rta va yirik masshtabli xaritalarda Xaritagrafik … Read More

Xarizma (Yunoncha charisma — muruvvat, ilohiy qobiliyat) — biror shaxsning boshqalarga nisbatan alohida xususiyatlarga egaligi (donoligi, qahramonligi, avliyoligi) va shu xususiyat yordamida xalqni boshqarishga haqli ekanligini ifodalaydigan tushuncha. Xarizma tushunchasini … Read More

Xarid qobiliyati 1) mamlakat pul birligining muayyan miqdordagi tovar va xizmatlarga ayirboshlanish qobiliyati, pul birligiga sotib olinishi mumkin bo’lgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Pulning Xarid qobiliyati, birinchi navbatda, tovarlar narxi … Read More

Xardi-Vaynberg qonuni – bir gen allellari bo’yicha farq qiluvchi, o’zaro erkin chatishadigan populyatsiyalarda allellar va genotipik sinflar uchrashishi tezligining taqsimlanishini tasvirlovchi qonun. 1908 yilda bir-birlaridan mustaqil holda ingliz matematigi G. … Read More

Xeydenstam (Heidenstam) Karl Gustav Verner fon (1859.6.7, Olsxammar, Erebru — 1940.20.5, Evralid, Esteryyotland) — shved shoiri va yozuvchisi. Shved akademik a’zosi (1912). Ilk she’rlar to’plami — «ziyorat va dunyo kezish … Read More

Xafaqon (Arabcha — urmoq, titramoq) — yurakning tez yoki notekis urishini sezish holati. Bu sezgi yurak-tomir va boshqa sistemalar (masalan, nerv, endokrin tizimi) kasalliklarida, shuningdek, sog’lom kishilarda kuchli yoki odatdan … Read More