Bo'lim: X harfi

Xoja Mir Muhammad Salim, Muhammad Rustam Sulton o’g’li (17- asr oxiri — 18-asrning 1-yarmi) — tarixchi olim. Ashtarxoniy sultonlar oilasida tug’ilgan. Ubaydullaxon II o’ldirilgach (1711), haj qilish bahonasi bilan Arabistonga … Read More

Xoja Abdulqodir Marog’iy (to’liq ismi Xoja Abdulqodir bin G’oibi alhofiz almarog’iy) (14-asr 2-yarmi, Marog’a shahri — 1434/35) — sozanda (ud, chang, nay), xonanda, bastakor va musiqashunos. Hayoti asosan jaloyirining davlatida … Read More

Xovos — Sirdaryo viloyati Xovos tumanidagi shaharcha (1960 yildan), tuman markazi (2004 yildan). Temir yo’l chorrahasi. 1899 yilda Ursatevskaya temir yo’l stantsiyasi sifatida barpo etilgan. Katta O’zbekiston trakti yonida, viloyat … Read More

Xlorofill (Yunoncha chloros — yashil va phyllon — barg) — o’simliklarning yashil pigmenti, yuksak o’simliklarning xloroplastlarppya, tuban o’simliklar (suvo’tlar)ning xromatoforalarida joylashadi. Kimyoviy tarkibi — gemoglobinga yakin turadi. Xlorofillning biologik xususiyati … Read More

Xlorozlar (Yunoncha chloros — och yashil, yashilsarg’ish), o’simlik barglarining rangsizlanishi — barglarning qisman yoki butunlay sarg’ayishi bilan kechadigan kasallik. Xlorozlarda bargda xlorofill hosil bo’lishi buziladi va fotosintez jarayoni susayadi (barglarning … Read More

Xloritlar (Yunoncha chloros — yashil) — minerallarning keng tarqalgan guruhi, magniy va temirning metaalyumosilikatlari. Kimyoviy tarkibi o’zgaruvchan (Mg, Fe2+)[AlSi3O|0(OH)2]. 3(Mg, Fe)(OH2). Tarkibidagi G’e2+ G’e3+ ning o’zaro nisbati bo’yicha Xloritlar ortoxloritlar … Read More

Xiva tumani – Xorazm viloyatidagi tuman. 1926 yil 29 sentabrda tashkil etilgan. Tuman shimol, shimoli G’arb va g’arbdan Qo’shko’pir, shimoli sharqdan Urganch va Xonqa, sharqdan Yangiariq tumanlari, Janub va Janubi … Read More

Xongxa, Songkoy (xitoycha yuanszyan), qizil daryo — Xitoy va Vetnamdagi daryo. Uzunligi 1183 kilometr, havzasining maydoni 158 ming km2. Yunnan tog’ligidan boshlanib, asosan, tog’lardan oqadi. Quyi oqimida Bakbo tekisligidan okib, … Read More

Xongul, Buxoro bug’usi (Cervus elaphus bactrianus) — bug’ular oilasi juft tuyoqlilar turkumiga mansub sut emizuvchi hayvon. Tanasi 78-86 santimetr, bo’yi (yag’rinidan) 56-60 santimetr, ogirligi 75— 100 kilogrann. To’q kulrang, elkasida … Read More

Xonazarov Qo’chqor Xonazarovich (1922.27.1, Toshkent) — faylasuf olim. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi (1982), falsafa fanlari doktori (1963), professor (1967). 2-jahon urushi qatnashchisi (1942-44). Moskva xalqaro munosabatlar institutini tugatgan (1950), … Read More