Bo'lim: X harfi

Xarkov — Ukrainaning Xarkov viloyatidagi shahar, viloyatning ma’muriy va iqtisodiy markazi. Yirik transport yo’llari chorrahasi. Aholisi 1470,9 ming kishi (2001). Shahar 1655-56 yillarda qal’a sifatida bunyod etildi. 1919-34 yillarda USSRning … Read More

Xartum — sudralib yuruvchi (masalan, yumshoq toshbaqa) va sut emizuvchilar (ko’pchilik hasharotxo’rlar, tapir, ayrim kurakoyoklilar, fil va boshqalar) tumshug’ining uzaygan burun qismi. Burun teshiklari Xartum uchiga ochilgan. Nafas olish, hid … Read More

Xarratov Matyusuf (taxallusi Chokar) (1889, Xiva, shayxlar qishlog’i — 1952, Toshkent) — xonanda, sozanda (chang, tanbur), bastakor, shoir. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan san’at arbobi (1944). Xarratov Matyoqubning o’g’li. Yoshligidan musiqachi va … Read More

Xaritagrafik tadqiqot usuli — voqea-hodisalarni bilish, ilmiy tahlil qilish va oldindan aytib berish uchun tayyor geografik xaritalardan foydalanish usuli. Xaritagrafik tadqiqot usuli quyidagilardan iborat: 1) xaritalarga qarab voqeahodisalarning joylashishi, aloqalari … Read More

Xari (qurilishda) — imorat to’sinlari ostidan ko’ndalangiga qo’yiladigan asosiy yog’och. To’sinlarga nisbatan uzunroq va yo’g’onroq, asosan, dumaloq kesimli bo’ladi. Baland va pishiq navli daraxtlar (terak, qarag’ay, qayrag’och, igna bargli daraxtlar … Read More

Xara xoto (mo’g’ulcha — qora shahar) — Edzina (yoxud Xeyjunchen) shaharqal’a xarobasi, G’arbiy Sya davlatining Edzin-Gol daryosi quyi oqimi bo’yidagi harbiy okruglaridan birining markazi. Dastlab 11-asr boshidagi yozma manbalarda qayd … Read More

Xarasimon suvo’tlar (Charophyta, charophyceae) — yuksak tuzilgan suvo’tlar guruhi. Tuzilishi qirqbo’g’imlarga o’xshaydi. Bo’yi 1 metrgacha. Tanasi bo’g’imlarga bo’lingan; «poya» va «barg»lardan, har bir bo’g’imda halqa bo’lib joylashgan kalta tsilindrsimon shoxchalardan … Read More

Xara Balg’as, Qorabolg’asun — Uyg’ur xoqonligi poytaxti — O’rdubaliq shahri xarobasi (8-9-asrlar). 840 yil Enisey qirg’izlari tomonidan bosib olinib vayron qilingan. Urxun daryosining so’l soxilida Erdenidzu monastiri (Mo’g’uliston)dan 15 kilometr … Read More

Xanchjou — Xitoyning Sharqiy qismidagi shahar, Chjetszyan provintsiyasining ma’muriy markazi. Aholisi 6,1 million kishi (1998). Transport yo’llari chorrahasi. Sharqiy Xitoy dengizi sohilidagi, Fuchuntszyan daryosi va Buyuk kanal bo’yidagi yirik port. … Read More

Xemosintez (xemo… va sintez), xemolitoavtotrofiya — tarkibida xlorofill pigmenti bo’lmagan mikroorganizm (bakteriya)lar tomonidan anorganik birikmalar (vodorod sulfid, oltingugurt, vodorod, ammiak, azot kislota, temir peroksidi, marganes va boshqalar)dan oksidlanish reaktsiyasida hosil … Read More