Bo'lim: Z harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Zinjantrop (Zinj-Sharqiy Afrikaning qadimgi arabcha nomi va yunoncha antropos-odam)-avstralopiteklarga mansub qadimgi qazilma odamsimon maymun. Zinjantrop bosh skeletini ilk bor arxeologik Luis Liki 1959 yili Olduvay darasi (Tanzaniya)dan topgan. Liki uning … Read More

Zikr (arabcha-eslash, yodga olish)-tasavvufda xudoni yodga olish bilan bog’liq “samo” marosimi va shu marosimda ijro etiladigan musiqiy-she’riy turkum. Musulmonlar orasida X-XI asrlarda shakllangan.

Zikkurat (bobilcha sigguratu-cho’qqi so’zidan)-Shumer, Ossuriya, Bobil va Elam me’morchiligi uchun xos. Shumerliklar o’z ilohlari uchligi-havo xudosi Enlil, suv xudosi Enki va osmon xudosi Anu sharafiga uch zinali qilib qurganlar. Bobilda … Read More

Zijlar (forscha-bo’yra)-qadimgi astronomik jadvallar. O’rta asrlarda barcha astronomik rasadxonalar o’z oldiga Quyosh, Oy va oddiy ko’z bilan ko’rinadigan sayyoralarning yulduzlar orasidagi harakatlarini kuzatish, kuzatish ma’lumotlari asosida astronomik doimiylarning qiymatlarini hisoblab … Read More

Ziyod ziro’i (arabcha az-zira al-Ziyadiya)-qadimgi uzunlik o’lchov birligi. Musulmon mamlakatlarining ko’pchiligida qo’llanilgan. Qiymati 66,5 santimetrga teng bo’lgan.

Zemshchina (ruscha)-Rus davlatining Ivan IV oprichninasi tarkibiga kirmagan hududlarining asosiy qismi. Markazi-Moskva. Boyarlar dumasi va prikazlar tomonidan boshqarilgan. O’z qo’shiniga ega bo’lgan.

Zemstvo soborlari (ruscha)-Rossiyada XVI asr o’rtalari-XVII asr oxirlarida oliy toifaviy-vakillik muassasalari. Muqaddas sobor (arxiyepiskoplar, yepiskoplar va mitrolit boshchiligidagi boshqa ruhoniylar, 1859 yildan patriarx ham), boyarlar dumasi, “hukmdor saroyi” vakillari, provintsiya … Read More

Zefir-qadimgi yunonlarning g’arbiy xudosi, Astreya va Eosning o’g’li, Boreya, Evra va Notaning inisi.

Zertsalo (ruscha)-Rusda XVI-XVII asrlarda temir taxtachalardan ishlangan himoya aslahasi (sovut).

Zemstvo (ruscha)-Rossiyada mahalliy boshqaruv saylanma organlari (Zemstvo yig’inlari, Zemstvo idoralari). 1864 yilgi islohotga asosan tashkil etilgan. 1914 yili 43 guberniyada bo’lgan. Maorif, sog’liqni saqlash, yo’l qurilishi va hokazo ishlarni boshqarishgan. … Read More